TENSE nedir? Ne anlamak gerekir?
İngilizce’de bulunan tüm tenselere kökten bir bakış açısı geliştirmek gerekir.
Nasıl yani?
Öncelikle gramer/dilbilgisi eğitimi dil öğrenmede ve konuşmada takip edilmesi gereken bir alan değildir. Temel dile ait kavramlardan sonra çalışmak ve geliştirmek daha sağlıklıdır. Dil öğrenirken, “olmazsa olmaz” gibi bir kavram değil de “bilinirse güzel olur ama bilmeden de olur” şeklinde yaklaşılması gereken bir alandır.
Peki, bilince güzel olacaksa bilmek istiyorum. İngilizce’deki TENSE denilen şey nedir? Present Simple Tense, Past Tense. Çok zor ya…
Aslında o kadar zor değildir. Girişte de dediğim gibi kökten bir bakış açısı gerekir. Ve TENSE kavramını anlamak için, yüklemden bahsetmek gerekir.
YÜKLEM mi?
Evet, yüklem zamansal çekimler için öncelikli bilinmesi gereken cümlesel öğedir.
O halde YÜKLEM nedir?
Yüklem; cümleyi cümle yapan öğedir. Çoğunlukla eylemler ile yapılsa da, eylem olmak zorunda değildir. Cümlenin hangi zaman aralığında gerçekleştiği ve kimin tarafından yapıldığına ilişkin kişi ekleri de yüklem içerisinde yer alır. İsim ve sıfatlar yüklem olduklarında öznenin ne olduğunu, neye benzediğini veya nerede olduğunu anlatırlar. Eylemler yüklem olduğunda cümle içerisinde bir hareket anlatılır.
ÖZNE mi?
Evet, cümle içerisinde yüklemi yapan varlık veya yüklemce işaret edilen varlık özne olarak kabul edilir.
Biraz örnek verseniz;
Ali, elmayı ısırdı. (ısırmak eylemi geçmiş zamanda ve üçüncü tekil kişi tarafından yapılmış: ısırdı: yüklem, bu eylemi yapan özne Ali.)
Bu elmalar sarı(dır). (sarıdır ismi geniş zamanda bir yüklem ve yüklemce belirtilen şey bu elmalar: özne.)
TENSE nedir o halde?
TENSE temel bir bilgi düzeyinde İngilizcede zamanlar anlamında olsa da, TENSE ifadesi aslında iki önemli husustan bahseder;
1) Cümlenin gerçekleştiği zaman
2) Eylemin oluş şekli (çekim)
Cümlenin Gerçekleştiği Zaman Nedir?
Dünya üzerindeki tüm dillerde, 3 temel zaman aralığı vardır. Bu 3 temel zaman aralığını doğru anlamak İngilizcedeki zaman çekimlerinizi öğrenmenizi kolaylaştıracaktır.
3 tane zaman mı? Present simple, past simple, present perfect. Çok daha fazla değil miydi?
Saydıklarınız eylem çekim çeşitleridir, yani yukarıda TENSE kavramından anlayacağımız ikinci husus sizin bahsettiklerinizin yer aldığı gruptur. Cümle zamanı ise tüm dünya üzerindeki dillerde toplam 3 tanedir. Daha önceki yazılarımızda da öğrendiğimiz gibi, dili insanlar oluşturur ve konuşarak geliştirirler. İnsanoğlunun kaç zamanı vardır? Bu soru üzerinde düşünmek dildeki zaman sayısını anlamamızda kolaylık sağlayacaktır. İnsanların, bugünü yarını ve geleceği vardır. Dünya üzerindeki tüm dillerde oluşturulan tüm cümleler de ya bugün ya geçmiş ya da gelecek ile ilgilidir.
Hmmm. Peki çekim nedir?
Çekim kavramı zaman kavramına göre biraz daha karmaşıktır. Çekim, cümle yükleminin belirli zamanlar aralığında ne şekilde oluştuğunu ifade eder. Dilin konuşucu sayısı, dilin kökeni, dilin tarihi, dilin konuşulduğu alan ve bu alanlardaki farklı kültürlerdeki insanların sayısı gibi ve daha birçok etken dilin çekim sayısını etkiler. Bu faktörlere başlı olarak, 3 zamana ait 3 çekimi olan diller de vardır, 3 zaman dilimine ait 24 çekim olan da…
Doğru anlamdıysam düzeltin. O halde buraya kadar Türkçe ve İngilizce’de cümlede 3 zaman var ve bu iki dilin farklılaştığı yer yüklemdeki çekim sayıları, doğru mudur?
Aynen. Türkçe’de de İngilizce’de de oluşturulan tüm cümleler 3 zamana aittir. Her iki dildeki çekim sayıları ise farklıdır. Konuyu şu şekilde anlatabilirim.
Ben geçen Salı sinemaya gittim.
Sen aradığında, annemle birlikte sinemaya gidiyorduk.
Ben bu filmi geçen yıl sinemada izlemiştim.
Çocukken karanlıkta kalamazdım.
Keşke, annem bana kek yapsaydı.
Bu örnek cümlelerde yer alan yüklemlerin hepsi geçmiş zamandadır. Ancak, yüklem çekimleri yani eylemlerin oluş şekilleri birbirinden farklıdır.
Gayet iyi anladım. Teşekkürler. Peki İngilizce’de kaç çekim var?
İngilizce’de cümledeki zamanlar şu şekilde adlandırılır:
İçinde bulunulan zaman: Present
Geçmiş: Past
Gelecek: Future
Bu 3 zaman aralığına giren toplam 4 çekim formu vardır. 4×3 şeklinde düşünürsek, İngilizce’de 12 çekim olduğunu anlayabiliriz. Dilbilgisi çalışmaları yaparken çekimleri birer birer değil de genel bir bakış açısı ile düşünmemiz gerekir. Bu çekimler:
Simple: Geçerli zaman diliminde belli bir anda gerçekleşen eylemler anlatılır.
Ben süt severim.
Dün sinemaya gittim.
Yarın seni ziyaret edeceğim.
Continuous: Geçerli zaman diliminde devam eden eylemler anlatılır.
Şu an TV izliyorum.
Dün sen aradığında uyuyordum.
Yarın saat 5’te İstanbul’da geziyor olacağım.
Perfect: Geçerli zaman diliminde bir noktadan bir noktaya anlatım yapan eylemler anlatılır.
Sabahtan beri bir şey yemedim.
Sen gelmeden önce işimi bitirdim.
O vakte kadar, ben işimi halletmiş olacağım.
Perfect Continuous: Geçerli zaman diliminde bir noktadan bir noktaya devam eden eylemler anlatılır.
10 yıldır bu evde yaşıyorum.
Babam gelmeden önce, 3 saattir ders çalışıyordum.
50 yıla kadar, hibrit araçlar yaklaşık 70 yıldır üretiliyor olacak.
Lütfen düzeltin, present past future bugün, geçmiş, gelecek… 4 tane de oluş şekli bildiren çekim var. Toplam 12 tane?
Aynen öyle.
Yabancılık hissediyor musunuz? O halde göz atın: Yabancı Olma Hali
